Friday, May 15, 2009

Tawpsi..

Ziak leh chhiar ka thiam tantirh atangin lehkha chhiar hi ka hrat khawp mai a, ka unau dangte rawl tawp tawpa an zai lai pawh hian an bulah ngawi rengin lehkha ka lo chhiar mial mial a, mak an ti thin hle. Chutih lai chuan ka lehkhabu hmuh phak apiang mai hi ka Zawnghnahnemban chawt zel mai thin a, ka Pa lehkhabu bawm lah ka ching let hneh narawh, Class IV ka nih atangin Tirhkoh Paula chanchin, Mithianghlim Luka chanchin, Krista panna kailawn, An Danglamnate, A Lenlai nite, Sermona hman chi tehkhinthu, Bible hrilhfiahna bu hrang hrang, Sadhu Sandar Singh, Martin Luther King, Samuel Logan Brengle, Ka thlarau zin kawng, Tunlai Khawvel thlirna, Cotacomb martar-te, Ka Pa tiin ka ko ngam ta, Indona Thianghlim, Krista Pasalthate tih leh a dang lehkhabu thehlep te te pawh ka chhiar teuh mai ka hre seng tawh lo. Lehkhabu chhiar tur ka van viau chuan Bible (Thuthlunghlui) hi ka thawnthu chhiar hmiah zel.

Vawi khat chu khawi kawmkar atang emawni hian lehkhabu tereuhte, zawr zet, ung tawh tak, kawm pawh nei tawh lo, bul leh tawp pawh nei lo hi ka chhar chhuak nawlh a, ka han chhiar chu ngaihnawm ka ti em em mai a, a phek hmasa berah chuan…

“Bawihte tap suh, mi’n an hria ang che,” tih a ni a, bul awm lo, tawp pawh awm lo a nih avangin ka chhiar tanna a laklawh ang zetin a tawpna pawh chu a laklawh a. Eng lehkhabu nge ni-a engtinnge a tawp tih hrechiang chakin ka awm reng a.

Kum engemawzat liam hnu-ah he lehkhabu ngei hi a kim thlapin ka chhiar ta a, a ngaihnawmin lehkhabu tha tak a lo ni reng mai.

Pu Toma In (Uncle Tom’s Cabin) tih hi Harriete Biecher Stow-in kum 1852 –a a ziah tawh a ni a, Ka chhiar hmasak-a a intanna lai khi Pu Shelbyan sal naupang Harry-a loh theih loha a hralh avanga a nu-in a tlanbopui tur a siam lai vela a tawngkam a ni a, ka khawngaih em em mai, hnukulh teuhin ka chhiar a ni.

Tawpsi hi he lehkhabu hre pha chin chuan naupang bal leh ninhlei tehkhin nan an hmang fo thin. St Clair-an a cousin Awfeli (Ophelia) tana a leisak, I zirtir turin ka lei a tih kha a ni a. He nu-te hi ka lawm em em mai. A thu chu hetiang deuh hi...

Mihang hmeichhe naupang kum 8/9 vel tur hi a ni a. A dum chiang hle a, a mit chu a bial kal mai a, a de thiang rial mai a ni. A sam chu a theu re ru a, a kawh sung mai bawk a. Awfeli chuan a han be vel ta a..

“Kum engzat nge i nih Tawpsi”

“Ka hre lo, ka Pi”

“I kum zat i hre lo maw? Tuman an hrilh ngai lo che em ni, Enge i nu hming”

“Nu ka nei reng reng lo”

“Nu ka nei lo a, enge a awmzia, khawiah nge i pian?”

“Ka piang reng reng lo”

“Khatiangin ka zawhna min chhang tur a ni lovang. Fiamthu ka thawh lo a nia. Khawiah nge I pian a, tu nge I nu leh pate min hrilh rawh”

“Ka piang reng reng lo, nu leh pa pawh ka nei lo, tihian ka lo chawr chhuak ve tawp mai a ni”

Awfeli tan chuan beidawnthlak dawn hian ka hre thin khawp mai a, Tawpsi hi ka lawm reuh bawk si. Khum puan phah dan a zirtir laite hian a kutkawr leh ribbon-te a lo ru hman a, a kawrbana a rawlh luh chu a rawn lawr ta si, Hei naupang sual, I ru a ni maw? tiin a han sawi nawk nawk a, Ka pi, ka ru lo reng reng, ka kawrbanah hian a rawn lut ringawt a niang tiin dawt muhlum hlak chu a han sawi a... !!!! Awfeli beidawng mangang chuan engtinnge maw ka han tih ang che aw… a ti vang vang a, Tawpsi lah chuan, Ka pi, min vaw mai rawh, vuak loh chuan engmah ka ti duh ngai lo, ka awmna hmasate pawn min vaw thin a ti mai.

Chutia a pi Awfelin a vuak veleh chuan pawnah a chhuak a, a thiante ho bulah chuan Vawiinah ka pi-in min vua a, min vaw lo thei lo a ni tite-in a va sawi leh a, Mi hangte u, misual vek in ni, tupawh misual vek kan ni, mahse keini mihangte hi kan sual zual bik a ni, ka piin a ti te a ti a, a thiante zingah chuan a inuisalehlin a, a nui ver ver thin.

Tawpsi ang mihring hi a awm theih tak tak angem le tiin ka ngaihtuah thin a, khang hunlai, sal neia, mihangten nasa taka an tawrh hun lai khan naupang bul bal nei lo, an nu leh pa-te sala hralh, anmahni ngei pawh man tlawm zawka hralh, chhungkua pawh hmun hrang hranga awm darh hi an awm ngei ang tih a rin theih a ni.

He Pu Tawma In hian America ramah nasa takin hna a thawk réng bawk a, Civil War hial chhuah phahin a hnu-ah phei chuan Sal tihtawp a lo ni thei ta a, he lehkhabu ziaktu hi a ropui hle. 1862-a Abraham Lincoln-an Harriet Beacheri a chibai pawhin, “Ani-te hi maw he Indona ropui tak bul tantu chu?” a ti e an ti.

Tawpsi, naupang luhlul, bal bawk si chu naupang pakhat Eva, zaidam ngilnei leh Pathian thu-awih tak mai avangin a nun a inlet ve tlat mai. He lehkhabu ziaktu-in a tum bulpui ber chu ni chiah lo mahse, Pathian hmangaihna-in mihringte nun a tihdanglam theihzia hi Tawpsi nun a tang hian a lang chiang khawp mai.

17 comments:

  1. Lehkha i chhiar nasat ang bawkin i thu ziak pawh a ngaihnawm hle mai. Sadhu Sandar Singh chanchin i rawn sawi khian, ka chhiar ve lai te mitthla in ka hmu vaui2 mai a...

    Mizo zingah ngei pawh hian drugs tih tawh loh nan a thisen thlak hial te pawh an awm tawh an ti; mahse sim theih a ni chuang lo. Pathianin thu erawh chuan thinlung lung anga sak pawh a thlak sak thei a ni tih a chiang khawp mai. Nickey Cruz meuh pawhin tun thlengin a rawng a bawl tak hi.

    ReplyDelete
  2. Pu Toma In chu Middle School-ah kan zir a, mahse, nang ang em chuan ka lo hre chiang lo hle mai. Mizo tawnga lettu hian a thiam em mai a, a ngaihnawm nawm phah a ni. A bu hmingte hi Mizo tawngin a dah mawl nalh thiam ka ti.

    ReplyDelete
  3. Thuziak i thiam chhan hi naupan lai trang tawh lehkha chhiar i peih em a nih hi maw le!!!
    I rawn thlawhmawi leh zaih mai lawm....

    ReplyDelete
  4. codeAries-
    NI e, mi tam tak Pathian thu avanga an NUN let chu an awm ngei mai, Dawithiam Lalnu tihte kha ngaihnawm ka ti thei khawp.

    Fela-
    Ngaihnawm ka ti em a, an inbiakna hi ka la hre thiak thuak a ni, a bu ami nen phei chuan a in ang chiah lo ang. A lettu hian a thiam khawp mai.

    zovala-
    ka han thlawh ve leh chawm thin a, a mawi leh mawi loh pawh ka thlu hlei lo a, nangnin mawi in tih chuan ka lo lawm ve viau zel...

    ReplyDelete
  5. Ngaihnawm fuuu zel mai! Thuziak i thiam tih hi phat thu a cheng lo ve! Inanna riau kan nei:) keipawh hi ziak leh chhiar ka thiam tirhte atanga Notice board-a thil inziak thlenga hlah ngai lo mi ka ni:) Chhiar ka thiam tirha ka thawnthu bu chhiar hmasak ber chu 'Thawnthu min hrilh rawh' (Khawlkungi) a ni a. Cheng hnih man a ni a, ka la kawl tha reng. Amah Pi Khawlkungi hi 2007 khan Bnagalore-ah ka hmu a, he thu hi ka hrilh ngat nghe nghe. Teh duah chuan!

    ReplyDelete
  6. 'Uncle Tom's Cabin' hi kei poh ka lehkhabu duhte zinga mi ani. Hmanah toh Mizo tawnga an lo letling kha an fakom khop mai. Lehkhabu tha kan tawnga lehlin hi uar zel chi ani.

    ReplyDelete
  7. Tawpsi chu ka lo hre ve miah lo a, Pu Toma In pawh hi a bu hming chu an sawi chu ka hre ngun lutuk, ka lo la chhiar miah lo pek. Kei lehkhabu chhiar loh tamtak zingah a tel tlat mai, lo chhiar ve ngei tur a nih hi. Hetiang lehkhabu tha te, ngatinge tun thleng thlenga ka lo la chhiar loh ni.

    ReplyDelete
  8. He thawnthu hi a ngaihnawm asin.Mizo Drama Party pakhatin changin cassette (Tape cassete) in an tichhuak a, mittui a tla thei nia.. chhiarin a chiang lehzual. A tawpa i rawn sawi Pathian hmangaihna hian mihring nun a ti danglam thei tih hi ka pawm thlap bawk

    ReplyDelete
  9. Sadhu Sunder Singh tihtur ani zawklo maw, Sander nilo in.

    ReplyDelete
  10. faka-
    nia,kan in ang anih chu.Thawnthu min hrilh rawh tih kha kei pawh ka chhiar. Pi Khawlkungi ziah-ah chuan Fahrah Nun tih kha ngaihnawm ka ti khawp mai, class IV ka zir laia ka chhiar a ni nghe nghe, a bul tan dan khan lung a kuai riau asin..

    Mualvum khaw vanglai zet zawng nuam an ti hulh hulh a ni ang, nitin mai hian rawn pemlut an awm reng mai a... tih a nih kha. Awiiii.. lung a ti leng reuh

    mesjay -
    Pu Toma In hrechiang pha chin hi chu kan naupang lo viau tihna a ni thei mai angem??? :)

    Joseph L -
    Pu Toma In i hriat loh chuan I la naupang tihna a ni thei mai angem??? a chunga ka sawi ang deuh khian :)

    Geminiboyz -
    Thawnthu hi chu han chhiar ngei hian ni e, a chiang thin alawm.

    chhangte_ll -
    Nia, Sunder leh Sander tih vel lam hi ka lo hre hrang vak lo a niang, i sawi dik ka ring e, thank you.

    ReplyDelete
  11. ka nu hian ka naupan lai a ka balh lutuk khan "Tawpsi ang mai" min ti ziah :D

    Uncle Tom's Cabin hi ka la chhiar miah lo...ka chhiar chak khawp mai

    ReplyDelete
  12. Kei pawh, hmaaanah, Pu Toma In hi ka chhiar a, Topsi-i te pawh ka hre ve a, mahse,ka lo theihnghilh leh hman alom. Thil hi i hre rei thei riau mai hi ka fak lo thei lo che. I pa lehkhabu i chhiar thinte pawh khi..ka naupan laiin, ka pute leh ka pa lehkhabu ka chhiar thinte a awm ve..

    Tawpsii chu, entawntlak pawh a ni tawp si lova, i han ziah takah chuan entawn tur leh zir chhuah tur awm lo a lo ni leh tawp si lo! Thil hi i ngaihtuah thiam riau.. ka thiam ve tawp si lo hi a hrehawm ka ti.. :)

    ReplyDelete
  13. Bawih chhuah hla: 'Kar ru, kar ru vaukam lam pan rawh u, Britain puanzar a phe, he puanzar hian chak lo a hliah fo ava fak tlak em ve' - tih hla te pawh min hriat chhuahtir e.
    Ka awmna lamah hian Tawpsii ni awm tak tak an tam lutuk i ti dawn emaw ka tia. Ni e, Pi Khlawii teho kha. Khang hun lai chauh khan a ni lo, vawiin thleng hian sapho zingah pawh nu leh pa hre mumal lo an pung tulh tulh. Khawvel hi hriat chian chuan rapthlak tak a ni. Nimin piah lawk khan 'Missing Persons Day' hman a ni a. Britainah ringawt pawh mi rukbo tamzia chu rapthlak tak a ni.

    ReplyDelete
  14. virgichhas -
    Naupan lai chuan bal ve thei bawk a ni maw..?

    Zaia -
    Bengluh zawng hi chu kan lo hre rei thei deuh anih dawn hi. Thil ngaihtuah dan zawng hi a in ang lo mai mai alawm, ka thiam leh i thiam loh lam a ni lo e..

    Kiamlova & Puii -
    Kar ru, kar ru tih chu lung i ti leng e a.. Nia, ka awmna-ah hian Tawpsi awm tak tak chu an tam na-a chu lam chu ka la thlur hman chiah lo a ni, tih leh hunah..

    Amigo -
    I ti lawmawm e

    ReplyDelete
  15. I hmel phu lovin thu leh hla hi i chai let thiam :D A dang ang bawkin a ngaihnawm leh hle mai :)

    ReplyDelete
  16. lulian -
    ka hmel chuan enge a phu leeee, ka hre chak ve mai mai.. hehehe i ti lawmawm thin e.

    ReplyDelete

Followers