Tuesday, July 12, 2011

Ruih theih chi hrang hrangte

Poli-tricks nge Po-lie-tics nge Politics tih pawh kan ngaihtuah ngai lem lo, naupan laia MLA inthlanpui awm dawn apianga political party hrang hrang inauhkhum thin dan leh an inchirhtheh tawn dante ka rilru-ah a lo lut mai mai a, khang lai khan a phuk aphak kan hrethiam tak tak lo-in kan lo uipui-tuilian-thlir ve mai mai thin kha a ni a.

1989 kha ni ta-in ka hria, MNF ho campaign khan an ramhnuai mite film an chan kha an chhuah thin a, kan kawt kha kawn zawl nuam leh zau deuh a awm avangin kan kawtah khan screen lianpuiah an chhuah thin a, narrator khan thiam tak maiin, "Kan pasalthate chuan remna leh muanna duh avangin ui tak chungin an silaite chu an tung ta" tiin a'n sawi a, ramhnuai mi lubuk tak tak khan uluk leh dim takin an silai kha an han tung a, chutah a tawp lamah zaithiamin "Zoram hmangaihtu Lalpa, kan ram hmangaihtu Lalpa, Kan ram hruaitute hi min pui la, i Lalna puang chhuak rawh" tih hla kha an han sa ngei a, a pui kan ti thei teh e. Keini naupang chumchiap mai mai pawh kha kan mittui te chu a hnâm ve sawk sawk a, vote -te phei lo nei tawh ila chu MNF kha kan vote chiang ngawt ang chu.

Khatih lai khan "MN ka sawi thei lo, zoram hi kan ram a ni" tihte,

"Tlaitla-in lenkawl khua a lo thim hian,
Riakmaw sirva leng iangin,
Riahna run kan vai tuk loh ram daiah
Piallei hmun rem kan bel e"

tihte chu kan be pui ve awl awl a, hriat erawh kan hrethiam tak tak lo. Party hla chu ka pa khan inchhunga sak a remti lo bur a, keini chu Neutral kan ni a, party hla sak ve vak vak loh tur a ti a, naupang a thu chang inkhualtelem chang chuan kan sa fo tho.

Party dangte lah an lo diau bik awzawng lo a, "Zoram thim chhah ber su kiang turin, Zoram Congress lo chu an awm lo" an lo ti ve zel a.

PC lah chuan,
"PC kan ni e, kan lawm a sang tual tual
Kan hlimin kan lawm kan ram ngeiah hian
Foreigner kan duh lo, ram pek kan tum hek lo
Kan pek sa pawh lakkir leh hi kan tum zawk a ni" an lo ti, tute nge Foreigner an tihte kha kan hrethiam ngai der lo.

An party office-a mi pakhat thusawi ka la hriat reng chu "Eng anga kutphah hlai pawh rawn kalpui mahse kan bukna hian kan lo buk zel ang a, an tling thei lo ang" a ti lauh lauh, PC ho symbol kha Patla a ni miau a!

Eng thil pawh hi a ruihchilh pawl hi awm zel a ni a, zu chauh hi emaw ruih theih kan ti mai thei a, a lo ni hauh lo, RUIH a nih tawh chinah chuan thil tha tak pawh hi a tha lo lamah a chhuak zel ni awm a ni. Politician te hi ram hruaitu tura Pathian ruatte an ni a, dik leh fel taka rorelin Pathian tih chungin ro an rel tur a ni kan ti thin. Mi hlemhle leh dik lo te an awm thin avangin ramin a tuar a, eirukna leh hlemhletna chuan hlet nasa tak chhuahin kan Mizoram zimte-a mizo, uihum lekte hian hmalam beiseina pawh nei thei lo lekin kan innekchep -in kan in the thu tawh chu a ni a, hmabak thlir chuan tu emaw Pathian thu sawi ang maiin "A pikin a pik chun" hian a hriat tak tak thin.

Politics tuinu-a inbual laklawh tawh hi chuan vawk tuihawka inbual ang maia silfai har a ni hial ang, mi dik tam tak awm thin mahse, mi dik lo an awm thin avangin politician te hian dem an hlawh fo thin reng a ni.

Ruih tih takah chuan Kohhran pawh hi a ruihchilh theih ni awm tak a ni, kohhran thenkhat, an kohhran ni ve lo chu Vanram pawh kai miah lo tura inzirtir te an awm a, Kristian theuh theuh kan rin dan hi a intum pel-inpul hlawm a, ti sual a mual mual pawh kan awm mai thei a ni. Engpawhnise, kohhran ruihchilh a, thlarau meuh pawh ruihchilh hian pawlah leh kohhranah rah tha lam aiin rah tha lo a thlen zawk chang a awm thin, hei hi ven fimkhur a tul a, kohhran hruaitute an pawimawh hle a ni.

Zu hi mi tam ber chuan In thiam a pawimawh, khap kher a ngai lo an ti, mahse in thiam an tlem bawk si. In tam chuan ruih theih a ni a, zurui nge nge hi chu rilru a fim lo a, rui lo ai chuan buaina siam pawh an sam zawk, hei vang tak hian zu hi a tha lo a ni ti-a sawi theih a lo ni thin. Zu khap lo-a in thiam tur chuan mizo te hian inzir chu kan la ngai deuh niin a lang.

Ruih nei reng reng hi chu an nu phût vek a, pangngai takin an nung thei thin lo. Politics a ni emaw, Kohhran emaw, Zu emaw pawh nise, RUI a nih tawh chinah chuan a buai nak thin.

Hetih lai hian Ringtute chu zu in leh rui buaia awm lo tura zirtir kan ni a, chhuna awm anga mawi taka awm turin Tirhkoh Paula'n min zirtir. Chuvangin politics leh kohhran te pawh hi ruihchilh lo a, min siam tha tura hman chi a ni e.

Sunday, July 3, 2011

Ziak mite hi

Lekha chhiar peih tak hi chu ka ni kumkhua a, a ziak lam ka timi lo thung, ziah tumna em em pawh ka nei ngai lo, kumtinin Diary erawh ka nei a, ka ziak peih mual mual thin viau. Tunlai, computer kan hman uar hnu leh internet a awm hnu hian lehkhabu chhiar lam hi ka hlamchhiah nasa ta hle, blog leh website hrang hrangte duh hun huna chhiar tur a lo awm tak vangte pawh a ni mai thei.

Thuziak hi - thawnthu, article, hlahril pawh nise - a famkimlohna lam hi hmuh a awlin a langsar fo a, sawisel a nuam a, han ziak ve dawn ila tlar khat pawh ziah tur hre lo hlei hlei hian sawisel tur kan hmu hnem fo. Ziakmite hian an va bei nasa in an lo va thawkrim awm em, rilru te pawh an va seng nasa awm em tihte hi tunhnaiah ka ngaihtuah thar.

Thuziakmi ni tur hian huaisen a ngai ngawt ang - Mahni irawm chhuak leh mahni ngaihdan mite hriat leh chhiar tura han tlangzarh chu insit a na duh ngawtin ka ring, a chang chuan thudik puanzar hian nghawng thalo leh rah duhawm lo tak a ziaktu chungah a thlen theih avangin huaisen taka thu dik lailan chu a har hle thinin a rinawm, chanchinbu mite hian he huaisenna hi an mamawh hlein ka ring.

Thil chik mi nih hi a ngai tak zet ang. Mite chhiar tura ziah ngam ve tawh ting si chuan thu lawilo leh dawt ngawt chu ziah mai mai chi ni dawn hek lo, an thil tawn apiang mai chik leh dilchhut taka zawh keuh keuhte a ngai thin dawn a, thu dik leh belhchian dawl an ziah a ngaih avangin an thil ziahah an chian a ngai a, a fik afak an hriat a pawimawh. Hemi tur hian kalna lam apiang, hmuh leh hriat apiang chik taka belhchian a ngai, tha leh zung, rilru leh ngaihtuahna tam tak an sen a ngai ngei ang.

Hman deuha Vanneihtluanga Malaysia zinte khan an shopping mall kha engtia zau nge tihte, an street pakhata dawr awmzatte kha a hre thlip thlep a, chu chuan a thusawi dang pawh kha a ti awihawm ve hranpa tlat. Keiin kan veng chhung, nitin ka kaltlang kawtthlerah hian dawr engzatnge awm pawh ka lo hre der lo.

Mi dilchhut takte hi ka ngei zawng tak an ni fo thin, an tana tul lo tur an zawt hnem hian ka hre thin, mahse dilchhut na na na chuan an hre hnem leh nge nge thin chu a nih hi, ziaktu tha leh hlawhtling tak ni tur chuan mi ngei hlawh deuhte pawh hi a lo ngai ta'ng. Lalhmingliana Saiawi pawhin a tia lawm, "thawnthu ziah tum chuan tunlai tleirawlte rilru leh an nunchan te hi hriatthiam a ngai thin si a, Bus-a chuante hian dilchhut tak takin thil ka zawt thin a, thenkhat chuan Tar hur te pawh min lo ti ta ve ang" a ti. A ni duh khawp ang.

Hriatna tha tak neih hi a pawimawh hle, mahni rau rau pawh hi intihhmasawn theih ni awm tak a ni, thil chhinchhiah reng mi chuan hriat reng pawh a awlsam deuh nge nge. Chik tak, dilchhut taka zawhchhuah tawh sa kha ziah dawnah theihnghilh ta tlat ila a ho duh ngawt ang. Chuvangin ziak mi chuan hriatna tha tak a neih a ngai hle.

Taimak hi tih makmawh a ni, kan Bible-ah ngei pawh "Taimak kawngah chuan thatchhe suh u" tihte hial kan hmuh hi. Ziakmi hlawhtling tak chu mi taima tak a ni ngei ang tih ka ringhlel lo. Tawngka-a inhlan chhawn ngawt hi a famkim mawh hle, a hun laiin ziak ta thlep thin ila, chanchin kimchang kan nei ni mai tur hi kan chiang lo leh tlat thin, thil pawimawh tak pawh kan theihnghilh hmin thak thak thei tlat. Ziak mite hlutna hei hian a tilang chiang hlein ka hria. Pu C Rokhuma hi ziaka thil chhinchhiah peih tak a nih hmel, kumina ruahtui tla zat te hi a chhinchhiah a, rial a tla em, eng tiat nge, ruahthimpui a sur em tihte thil te tham te nia kan ngaihte a chhinchhiah a, kum 10 hnu-ah sik leh sa awm dan kum 10 chhung a khaikhinna a ziak a, kan chhiar duh leh hle.

Tawngkam bungrua-ah hian hausak a ngai khawpin ka ring, mitin hian tawngkam bungraw hman bik deuh hi kan nei vek a, a tawngkam atangin hei chu chumi ziah a ni maw te kan ti thei thin. Thenkhat tawngkam thiam tak, tehkhin thu nen dak hlarha ziak thei an awm laiin a then chuan bung deuh nghutin an ziak a, a ngaihnawm thova. Mizotawnga ziak a nih chuan theih hram chuan mizotawng veka dah thin hi a tha hle, chhiar pawh a hahdam bik. Tin, ziak tura intintuah ve tawh ting tang si chuan tawngkam bungraw mawi leh tha zawn leh thlan thiam pawh a tul hle.

Thil ngaihtuah leh ngaihruat thiam mi nih hi ziaktu tana pawimawh tak pakhat a ni, unau thawnthu sawi pawh a dang an ti mathlawn lovin, a ziaktu azir leh tawngkam hman azira thu pakhat rau rau pawh ngaihnawm bik riau a awm thei thin, ziaktu chuan a chhiartute lungawina zan a chhawpchhuah a ngai a, thudik ngau ngau ziah tum mah se, a ngaihnawm tur zawnga thu leh hla a rem chhuah a ngai thin, chu chuan ngaihtuahna leh ngaihruat thiamna a neih a pawimawh tih a ti lang, hei hi thil namai a ni lo, thawnthu ziak a ni emaw thil thleng chanchin a ziak a ni emaw ngaihnawm taka ziak tur chuan ngaihtuahna sen a ngai hle thin.

Ziakmi nihna hi mahni inpek chawp mai chi niin a lang lo, midang, a chhiartutena an pek tur ni awm tak a ni. Ziakmi han tih hian chanchinbu-a open letter in thawn zur zut lam emaw, tute political party emaw sawi chhia a, a dang fak emaw vak lam kha a ni lo a, Ziakmi tak tak chuan quality a nei tur a ni. Ziak mi tia inchhal ve si, an thuziak chhiar peih miah lohte hi awm thei tak a nih hmel e.

Chuvangin, ziakmite hi kan han sawisel ve leh chiam thin na-a, a nihna takah chuan mi ropui tak an ni e.

Followers