Ka chhui phak lo!!!

Mim ang pianga khawvel eng ka hmuh ve na kha a lo rei ta viau mai, mite angin kum 20 ka nih khan fa lo nei ta ila, ka fa pawh kum 10 lai chu a ni tawh ang. Khai... kum ka sawi leh ta.

Chutia him dam taka piang ve ta chu thing delh loh, lung delh loh ka lo seilian ve zel a, nu leh pa-te hnathawh avangin hmun hrang hrangah kan awm kual nasa khawp a, thian bulbal leh thian nghet pawh nei thei lo-in Zawhte no nei ang maiin kan insuan reng a, ka khawvel chu ka hmang kual khawp mai. Ka pianna chu Zobawk (Lunglei bul) a ni a, hmun hrang hrangah ka mur a ni deuh ber mai. He ka murna hmun hrang hrangah hian mihring dang ang bawkin mi chi hrang hrang ka hmu-in ka tawng ve bawk.

Tichuan, kum engemaw chen chu Khawvel-ah chuan ka ping pei kual vel a, a changin ka lawm a, a changin ka lungngai thin.

B.Com kan zir laiin Business Mathematics-ah theory in Computer hi tlem azawng kan zir a, ka thiam lo nasa mai, khata kan zir a ka la hriat reng awm chhun chu Arithmetic Logic Unit (ALU) tih leh Central Processing Unit (CPU) tih hi a ni a, a bak chu kan zirlai kha ka tangkaipui tak pawh ka hre lo. Khatih lai khan practical phei chu kan khawih miah lo.

Engemaw chen hnu-ah hnathawhna avangin Computer ka hnimhnai ve tan a, tunlai angin Computer zirna a la tam lo, tin zirna hun pawh kan nei lem lo, hnathawhna ah khan kan pu-in tlem azawng a hman dan kha min hrilh a, zo tawng a thiam lo em em zui, Mouse te kha ka vuan de de a, min han zirtir ve chuan mouse kha nghet deuhin hum rawh, a pawi lo, te a ti, hum dan tawk thiam a har ngei mai. Zawite-a ka tawlh de de amaw ka tih pawh-in a cursor kha a tawlh zut zut zel mai si, a chang-in khawiah nge a awm ka hmu mai lo thin, mouse hman mawlh mai kha a har thin ngei mai, chutih rualin short cut key ka la hre der bawk si lo. Account lama thawk kan ni bawk a, Exel ka zir hmasa ber a, ka buai thei hle. A chang lahin hriat loh laiin scroll bar lo hmet palh, hla tawkah a lo in scroll, ka hnathawh lai zawng zawng bo ta emaw tiin ka buai thin, Pu-te ko chul zel, an han scroll let leh a, buaithlak thei mep mep, tun hnu-a hetianga buai ka hmuh hian ka in hrechhuak thin. Buaina kha a ho thei teh e, a ho tih lah kan hre der si lo.

He khawl ropui tak hi mite chuan Computer World tiin an lo vuah dim diam tawh a, he Khawvel thar hmang hian thil ropui tak tak an ti a, hna ropui tak tak an thawk a, khawvel pawh tichhe thei khawp hiala hlauhawm nia sawi Nuclear Bomb te Atom bomb siam nante an lo hmang a, a va lo ropui tak em. Kei pawhin ka Khawvel Pahnihna ka ti ve mai.

Chutiang chuan mahni-in ka han arkhawthimdai chho ve nawk nawk a, risk lah ka risk hnem. Tun thleng hian zirna tak tak chu ka la nei ta chuang lo a, a tha lo ang reng khawp mai, nitin hriat belh tur a awm zel a, han luhchilh laklawh chuan a lo nuam khawp mai he khawvel hi. A ropui a, thil engkim mai ti thei hialin an sawi thin reng bawk a. Engkim mai hi a awm a, kut zungtangin hmehna tereuhte kan hmet a, khawvel dang dangah kan pakai zung zung mai chu a ni si a. He ka Khawvel Pahnihna ka hmelhriat tirh hi chuan a tangkaina tur angin ka la hmang thiam tak tak lo hle, tunah erawh kan hna tinreng thawh nan kan hmang ta mai chu a ni si a.

1998/9 vel bawr chho khan an han sawi hlauhawm khawp a, Khawvel a tawp dawn, Computer pawhin kum 2000 bak a hmu tawh lo an han ti chu awmhmunah kan lo thaw ve kawih kawih a, 2000 kum te kha nghahhlelh vang ni hauh lo khan tlumtea thlir takin kan thlir a nih kha, khawvel a tawp mai ring kha an tam em alawm.

Thenkhat lahin Computer ngei chu Sakawlh ang hialin an lo chhuah bawk. Nimahsela, a hriaten an han hrilhfiah a, computer-a date te chu an programme tha ang a, a awm leh mai dawn a ni an ti a, khawvel pawh chu tawp ta hlei lo, a kal ngaiin a kal buk buk reng a, a chhunga cheng te hian kan tlinlo a, nitin kan invui liam reng zawk chu a ni si a. Sakawlh tih pawh hi Ramsa hlauhawm, ki deuh ber bur, meng sen rem rum hmuh-a hmuh kan tum lai hian keimahni theuhah hian he sakawlh hi a awm zawk a ni lo maw, nitin hian he sakawlh kan chhunga awm hian min bei reng thin zawk a ni lo’m ni?

Chutiang chuan kum 2000 hnu lam te chu Computer chuan a lo la hmu thei nasa mai, a siamtute siam ang ang kha computer hmuh dan chu a ni mai a, a Khawl-a ai mah chuan a siamtu leh thununtu chu he mihring thluak tho hi a lo ni zawk si. Chu mihring ngei chu Pathianin duh taka a siamte kan la ni leh nghal, heng zawng zawng siamtu Pathian chu eng ang fakau-a ropui nge ni ang tih hi chhut chhuah rual a lo ni lo e…

I thiltih makte hi ka ngaihtuah chang hian
Hriatna famkim neitu thil tih a ni
Mihring finna chuan a hre zo dawn lo
A rilzia ka chhui phak lo.